یکی از مسائل و گرفتاری های ما به ویژه در معاملات و کسب هایمان این است که سعی می کنیم برای رسیدن به هدفمان از خدا و پیغمبر و دین مایه بگذاریم اما باز فراموش می کنیم که بزرگان دینی ما درمذمت این کار چه گفته اند!

مسلمان قبل از هر چیز باید در این اندیشه باشد که کارش در هر برهه و صنفی چگونه مورد رضایت خدا قرار می گیرد و لازمه چنین هدفی آن است که احکام و وظایف خود را در زمینه کار خود بشناسد تا بتواند در عمل، آنها را اجرا کند. از این رو، امیرمؤمنان (علیه السلام) پیرامون این مسأله در موضوع اقتصادی و تجارت فرمود: «یا معشر التجّار الفقه ثم المتجر، الفقه ثم المتجر، الفقه ثم المتجر...؛ [کافی، ج5، ص150، ح1] ای جامعه تجار و معامله گر! اوّل یادگیری مسائل شرعی تجارت، بعد تجارت»، و این جمله را سه بار تکرار کرد.
پس اولین وظیفه در تجارت و معامله، آموختن احکام شرعی و بعد تلاش برای عمل به آن است تا داد و ستد به صورت صحیح انجام گیرد و اموالی که از آن راه به دست می اید، حلال باشد و بتواند در آنها تصرف کند.
چنانچه دقت کافی در یادگرفتن احکام شرعی نداشته باشد و معامله به صورت باطل انجام گیرد، اموال به دست آمده نیز حرام خواهد بود و تصرف و استفاده از آن جایز نیست و اگر خود یا خانواده اش از آن مال حرام استفاده کند، اثر سوء خود را خواهد گذاشت. به علاوه، در قیامت هم مورد بازخواست خواهد بود.

در معاملات خود از این موارد پرهیز کنید

در بیانی نیز پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در خصوص این که در کسب و تجارت از چه کارهایی باید پرهیز کرد، فرمودند: "کسی که خرید و فروش می کند باید از پنج کار دوری ورزد وگرنه نباید خرید و فروش کند: ربا، سوگند، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن. (بحارالأنوار: 103 / 95 / 18 منتخب میزان الحکمة: 88)

در روایاتی از امام علی (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) پیامدهای قسم (جلاله) یادکردن در معامله را متذکر می شویم: امام علی علیه السلام به بازار می آمد و در جایگاه خود می ایستاد و می فرمود: "درود بر شما ای بازاریان، از خدا بترسید و سوگند مخورید؛ زیرا سوگند خوردن رونق و برکت را می برد تاجر نابکار است مگر آن که به حق بستاند و بدهد." (کنزالعمال: 10043 منتخب میزان الحکمة: 90)
آن حضرت همچنین فرمودند: " ای جماعت دلاّل! کمتر سوگند خورید که این کار کالا را به فروش می رساند و سود (حقیقی) را می برد (الکافی: 5 / 162 / 2 منتخب میزان الحکمة: 90)".
امام صادق (علیه السلام) نیز در این باره می فرمایند: "خداوند تبارک و تعالی از کسی که با قسم و سوگند خوردن کالای خود را به فروش رساند نفرت دارد."(أمالی الصدوق: 390 / 6 منتخب میزان الحکمة: 92)
در قرآن کریم نیز می خوانیم:  وَلَا تُطِعْ کُلَّ حَلَّافٍ مَهِینٍ (القلم/10) و از کسی که بسیار سوگند یاد می کند و پست است اطاعت مکن.

قسم دروغ در روایات

یکی از گناهان کبیره ای که در روایات به آن تصریح شده، سوگند دروغ  است. (شهید دستغیب، گناهان کبیره، ج 1، ص 300) امام باقر علیه السلام می فرماید: از قسم دروغ بترسید، که آبادی ها را خراب و گوینده را بی سامان می سازد. (همان، ص 301)
در روایتی درباره اثر سوگند دروغ آمده: سوگند دروغ و قطع رحم، آبادی ها را ویران و از اهلش خالی می کند و سبب قطع نسل می گردد. (همان)

بازار اسلامی باید این گونه باشد

امیرمؤمنان (علیه السلام) وقتی در بازار می گشت، این چنین می فرمود: «ای تاجران! از خدا طلب خیر کنید، و با سهل و آسان گیری برکت بجویید، و در جایگاه به خریداران نزدیک شوید، و به حلم و بردباری خود را زینت دهید، و از سوگند خوردن بپرهیزید و از دروغ گویی کناره گیری کنید، و از ستم به دیگران بترسید، و حق مظلومان را بپردازید، و به ربا نزدیک نشوید، و پیمانه و ترازو کامل کنید، و از اموال مردم و حق آنان کم نگذارید، و در زمین مایه فساد نشوید». [بحار الانوار، ج78، ص54، ح100]

آن حضرت در بیان دیگر فرمود: «ایهّا الناس ایاکم وحبّ الدُنیا فإنّها رأس کلّ خطیئة و باب کلّ بلیة، و قِران کلّ فتنة، وداعی کل رزیة؛ [همان، ح97] ای مردم! از حبّ دنیا و علاقه به آن برحذر باشید که حبّ دنیا سرآغاز هر گناه و خطایی است و درِ ورودی هر بلا و گرفتاری است و موجب نزدیکی به هر فتنه ای است و انسان را به بلا و مصیبتی فرامی خواند».

آری، مواظب باشیم از دنیا فقط به عنوان ابزار و وسیله استفاده کنیم، نه اینکه آن را هدف قرار دهیم تا ما را از همه چیز غافل کند و وقتی بیدار شویم که کار از کار گذشته است. بکوشیم از معامله گرانی باشیم که پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) فرمود: «تاجر و معامله گر امین و راست گو و مسلمان روز قیامت با شهیدان خواهد بود» [ چهل حدیث بازار، حدیث 8 و9]
و در حدیث دیگری فرمود: «او در قیامت در سایه حمایت و عرش خدا خواهد بود» [همان]
نه در زمره کسانی که خداوند در قرآن می گوید: حتی إذا جاء أحدهم الموت قال ربّ ارجعونی لعلّی اعمل صالحاً فیما ترکت کلاّ انّها کلمة هو قائلها و من ورائهم برزخ إلی یوم یبعثون [سوره مؤمنون، آیات 99-100]؛ «آن گاه که وقت مرگ رسد، (با پشیمانی) گوید: بارالها! مرا به دنیا باز گردان تا شاید به تدارک گذشته، عملی صالح به جای آورم. به او خطاب می شود که هرگز چنین نخواهد شد و این سخنی است که او به زبان می گوید؛ در حالی که پشت سر آنان عالم برزخ است تا روزی که برانگیخته شوند».
آری، دنیا بازاری است که به قول امام هادی (علیه السلام) : «جمعی در آن سود می برند و گروهی زیان می برند» [ تحف العقول، ص774]
چنانچه تحت جاذبه و زرق و برق سکه ها قرار گیریم و همه همّ خود را به جمع مال اندوزی صرف کنیم، آنگاه است که مال و ثروت ما را به سوی هلاکت و تباهی می کشاند. از این رو، پیشوایان دینی ما در احادیث فراوانی به ما هشدار داده اند.
رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) فرمود: «إنّ الدینار و الدرهم أهلکا من کان قبلکم و هما مهلکاکم؛[کافی، ج2، ص316، ح6] دینار و درهم، کسانی را که پیش از شما بودند، نابود کرد و آن دو شما را هم به نابودی می کشند».
امام صادق (علیه السلام) نیز فرمود: «ابلیس ملعون می گوید: در مورد بنی آدم، هر چه مرا خسته و ناتوان کند، یکی از این سه چیز مرا در برابر آدمی زاد ناتوان نمی کند: یکی به دست آوردن مال از راه غیر حلال، و دیگری جلوگیری کردن او از پرداخت واجب مالی، و سوم، مصرف کردن آن در راه ناروا و حرام» [خصال، صدوق، ص132، ح141]
ان شاء الله که با دانستن و عمل کردن به احکام و مسائل دین، مال های خود را هر پاک تر و طاهر تر نماییم.

منابع:
قنبری، حیدر؛ (1389) داستان های شگفت انگیزی از شیطان
سایت پاسخگو
سایت پرسمان
سایت حوزه

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: